ကိေလသာ ၃ မ်ိဳးႏွင့္မွတ္ဖြယ္

(ကိေလသာ ရွင္းခန္း)

ကိေလသာ ၃ မ်ိဳးႏွင့္မွတ္ဖြယ္

အေမး

ဘုန္းဘုန္း ေနေကာင္းလား။ ဘုန္းဘုန္း ၀ီတိကၠမကိေလသာ၊ ပရိယု႒ာနကိေလသာ၊ အႏုသယကိေလသာ အဲဒီ၃မ်ိဳးကို အေသးစိတ္သိခ်င္လို႔ ေၿပာၿပေပးပါလား။ အရင္ကေတာ့နာဖူးတယ္ အခုေမ့သြားၿပီ။ ေနာက္တစ္ခုက ဗုဒၵဘာသာ ၿမန္မာအစစ္ဆိုရင္ ဘာအရည္ခ်င္းေတြနဲ႔ ၿပည့္စံုရမွာလဲ။

ရိုေသေလးစားစြာၿဖင့္

စကၤာပူ ဒကာမ

---------

ေမးသူက စကၤာပူမွ ျမန္မာအမ်ိးသမီးတစ္ေယာက္ျဖစ္သည္။ ေမးထားတဲ့ ေမးခြန္းက ၂ မ်ိဳးျဖစ္ပါသည္၊ ကိေလသာ ၃ ပါးႏွင့္ ဗုဒၶဘာသာ စစ္စစ္ဟူသည္ ဟူေသာ ေမးခြန္း ႏွစ္မ်ိဳးျဖစ္သည္။ အပုိင္း ၁ ကိေလသာ ၃မ်ိဳးကို ဦးစြာ တင္ျပပါမည္။

အပုိင္း (၁) ကိေလသာ ၃ မ်ိဳး
ကိေလသာ ဆုိတာ

ညစ္ႏြမ္းေစတတ္ေသာ သေဘာတရားကို ကိေလသာဟုဆုိသည္၊ သတၱ၀ါတုိ႔၏ ပင္ကို စိတ္သည္ အလြန္ျဖဴစင္သည္၊ အျပင္ပအာရုံႏွင့္ထိေတြ႔ေသာ အခါ ဧည့္သည္ (အာဂႏၱဳက) အကုသိုလ္တုိ႔၏ အစြမ္းေၾကာင့္ ပင္ကိုျဖဴစင္ေနေသာ စိတ္သည္ မည္းညစ္သြားသည္။ ထိုမည္းညစ္ေစတတ္ေသာ သေဘာတရားကိုပင္ ကိေလသာဟု ေခၚသည္။ ကိေလသာ ၁၀ ပါးရွိသည္၊ ထုိကိေလသာ ၁၀ ပါးကို အပုိင္း ၃ ပုိင္းခြဲလုိက္ေသာ အခါ ကိေလသာ အဆင့္ ၃ မ်ိဳးထြက္လာသည္။

၁။ အႏုညံ့ဆုံး ကိေလသာ

၂။ သာမန္ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ကိေလသာ

၃။ အၾကမ္းတမ္းဆုံး ကိေလသာ

၁။ အႏုညံ့ဆုံး ကိေလသာဟူသည္

အႏုညံ့ဆုံးကိေလသာဆုိတာ အႏုသယ ကိေလသာကို ဆုိလုိသည္၊ အစမထင္သံသရာကထဲ့ ကုိယ့္သႏၱာန္မွာ ကိန္း၀ပ္ တည္ရွိေနတဲ့ ကိေလသာျဖစ္သည္။ အလြန္သိမ္ေမြ႕သျဖင့္ ပယ္ဖုိ႔ရန္ ခက္ခဲသည္။ အာရုံတစ္ခုခုႏွင့္ ထိေတြ႔ေသာ အခါ ထလာ (ပရိယု႒ာန) ဖုိ႔ရန္ႏွင့္ အားထုတ္ဖုိ႔ရန္ သို႔မဟုတ္ လြန္က်ဴး(၀ီတိကၠမ)ဖုိ႔ရန္ ေစာင့္ဆုိင္းေနေသာ ကိလသာသည္ အႏုသယသေဘာျဖစ္သည္။ သူ႔ကုိ ကိေလသာ မ်ိဳးေစ့လုိ႔လဲ ေျပာလုိ႔ရသည္၊ ကိုယ့္သႏၱာန္မွာ ရွိေနမွန္းမသိ တည္ရွိေနတဲ့ ကိေလသာပဲ။ လြန္က်ဴးမႈသို႔လည္း မေရာက္ ထၾကြလာျခင္းသုိ႔လည္း မေရာက္ဘဲ မီးခဲျပာဖုံးထားသလုိ သတၱ၀ါေတြ ကုိယ္တြင္းသႏၱာန္ တည္ရွိျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္။ သတၱကနိပါတ္ အႏုသယသုတ္မွာေတာ့ အႏုသယ ၇ မ်ိဳးျပဆုိထားသည္။ ကာမရာဂ အႏုသယ၊ ပဋိဃ အႏုသယ၊ မာန အႏုသယ၊ ဒိ႒ိ အႏုသယ၊ ၀ိစိကိစၦာ အႏုသယ၊ ဘ၀ရာဂ အႏုသယ ဟူပင္တည္း။

ပုထုဇဥ္တစ္ေယာက္သည္ ကိန္းေနေသာ ကိေလသာမ်ား မထတဲ့အခါ မေသာင္းၾကမ္းတဲ့အခါ ေကာင္းမႈပါရမီ ျပဳႏုိင္ၾကသည္၊ သို႔ေပမဲ့ မဂ္ျဖင့္ မပယ္သတ္ႏုိင္ေသးသေရြ႕ ကိုယ္တြင္းသႏၱာန္မွာကား ကိေလသာရွိေနဆဲပင္၊ ထုိကိေလသာကို အႏုသယဟုေခၚသည္။

ယမကအ႒ကထာမွာေတာ့ အဘယ္သေဘာေၾကာင့္ အႏုသယမည္သနည္း၊ သတၱ၀ါေတြ သႏၱာန္မွာ ကိန္းေနေသာေၾကာင့္တည္း၊ အဘယ့္ေၾကာင့္ ကိန္းေနသနည္း? မဂ္ျဖင့္ မပယ္သတ္ႏုိင္ေသးေသာ ေၾကာင့္ အႏုသယမည္သည္။ ဆိုလုိသည္မွာ ကာမရာဂ မပယ္သတ္ႏုိင္သေရြ႕ ကာမရာဂ အႏုသယရွိေနဦးမည္၊ အလားတူ က်န္အႏုသယမ်ားလည္း မပယ္သတ္ႏုိင္ေသးသမွ် အႏုသယကိေလသာ ရွိေနဦးမည္သာ။ စာေပမွာေတာ့ အႏုရုပံ ကာရဏံ လဘိတြာ ဥပၸဇၨတိ- သင့္ေလ်ာ္တဲ့ တစုံတရာအေၾကာင္း ရျပီးမွ ျဖစ္လာတဲ့ ကိေလသာကို အႏုသယကိေလသာ ဟုဆုိသည္၊ အေၾကာင္းတစုံတရာ ရမွ ျဖစ္ေပၚလာေသာေၾကာင့္ အနာဂတ္ ကိေလသာလုိ႔လဲ ေခၚသည္။

၂။ သာမန္ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ကိေလသာ

သာမန္ၾကမ္းတမ္းတဲ့ ဒုတိယအတန္းစား ကိေလသာကေတာ့ ပရိယု႒ာန ကိေလသာ ျဖစ္သည္။ ပရိယု႒ာန ၇ မ်ိဳးရွိသည္။ ကာမရာဂ ပရိယု႒ာန၊ ပဋိဃ ပရိယု႒ာန၊ မာန ပရိယု႒ာန၊ ဒိ႒ိ ပရိယု႒ာန၊ ၀ိစိကိစၦာ ပရိယု႒ာန၊ ဘ၀ရာဂ ပရိယု႒ာန၊ အ၀ိဇၨာ ပရိယု႒ာန၊ ဟူ၍ ၇ မ်ိဳးကို ၀ိဘဂၤပါဠိေတာ္မွာ ျပဆုိထားသည္။

အနိစၥ မျမဲျခင္းသေဘာတရား၊ အသုဘ မတင့္တယ္ျခင္းသေဘာတရားမ်ားကို ပြားမ်ားေနပါေသာ္လည္း ရာဂ-လုိခ်င္တပ္မက္မႈျဖစ္ေနရင္ ကာမရာဂ ပရိယု႒ာန မည္သည္။ (ပဥၥပကရဏ အ႒ကထာ)

သုိ႔ေသာ္ ဤအႏုသယ အမ်ိဳးစားက ကိန္းေနရာကေန ထလာျခင္းမ်ိဳးျဖစ္သည္၊ ဥပမာ- မိမိက အနိစၥ အသုဘ စသည္ ရႈမွတ္ ပြားမ်ား ႏွလုံးသြင္းေနေပမဲ့ လွပတဲ့ အာရုံ အေျခအေနတစ္ခုနဲ႔ေတြ႔ေသာ အခါ သာယာမိသည္ တပ္မက္မိသည္၊ လုိခ်င္မႈ ျဖစ္လာသည္။ ဒါကိုပဲ ကာမရာဂ ပရိယု႒ာန ဟုေခၚသည္။ က်န္ ပရိယု႒ာနကိေလသာမ်ားကိုလည္း ဤနည္းအတူ မွတ္ေလ။

၃။ အၾကမ္းတမ္းဆုံး ကိေလသာ

ေနာက္ဆုံးအဆင့္ ကိေလသာကား အၾကမ္းတမ္းဆုံး ကိေလသာ ျဖစ္သည္၊ ၀ီတိကၠ ကိေလသာဟု ေခၚသည္၊ ၀ီတိကၠ-လြန္က်ဴးျခင္း၊ ကိုယ္ အားျဖင့္ေသာ္၎ နွဳတ္၀စီအားျဖင့္ေသာ္၎ လြန္က်ဴးျခင္းျဖစ္သည္၊ ကုိယ့္သႏၱာန္မွာ ကိန္းေနေသာ ကိေလသာတုိ႔သည္ ထလာရာမွ တဆင့္ လြန္က်ဴးျခင္း အဆင့္သုိ႔ ေရာက္ျခင္းပဲ ျဖစ္သည္၊ ေလာဘနဲ႔ဆုိင္ေသာ အႏုသယ ဓာတ္ခံရွိေသာ သူတုိ႔သည္ လုိခ်င္ မက္ေမာ တပ္မက္မႈကေန တဆင့္ ကုိယ္အားျဖင့္ေသာ္၎ နွဳတ္အားျဖင့္ေသာ္၎ ရေအာင္ အားထုတ္ျခင္းျဖစ္သည္။ အဒိႏၵာဒါနကံမ်ိဳး က်ဴးလြန္တတ္သည္။ ထုိ႔အတူ ေဒါသႏွင့္ဆုိင္ေသာ အႏုသယဓာတ္ခံ ရွိေသာ သူတုိ႔သည္ ေဒါသ ျဖစ္စရာ အာရုံႏွင့္ေတြ႔ပါက ျငင္းဆဲျခင္း၊ သတ္ျဖတ္ျခင္း၊ ဆဲဆုိ ၾကိမ္းေမာင္းျခင္း စတဲ့ လြန္က်ဴးမႈမ်ား ျဖစ္လာတတ္သည္၊ ပါဏာတိပါတကံမ်ိဳးကို ျဖစ္ေစတတ္ေသာ ကိေလသာျဖစ္သည္။ ထုိလြန္က်ဴးမႈမ်ိဳးတုိ႔ကို ၀ီတိကၠကိေလသာ ဟုေခၚသည္။ အႏုသယအဆင့္ကေန ထလာျပီ က်ဳးလြန္းတတ္ေသာ ကိေလသာ ျဖစ္သည္။

မွတ္လြယ္ေအာင္ ခ်မ္းေျမ့ဆရာေတာ္ၾကီး၏ ကိေလသာ ၃ မ်ိဳး ကဗ်ာကို ေအာက္ပါအတုိင္း မွတ္ေလ။

လြန္က်ဴး ထၾကြ စဥ္ကိန္းက သုံး၀ ကိေလသာ။

ကိုယ္ႏႈတ္ ႏွစ္၀ လြန္က်ဴးထ ၀ီတိကၠမကိေလသာ။

စိတ္တြင္ ထၾကြျဖစ္ေပၚက ပရိယု႒ာန ကိေလသာ။

မဂ္မပယ္ရ စဥ္ကိန္းက အႏုသယကိေလသာ။ (ခ်မ္းေျမ့ဆရာေတာ္)

တည္ေတာဆရာေတာ္ၾကီးကေတာ့ ‘‘ အႏုသယကိေလသာဆုိတာ ဥပါဒ္, ဌီ, ဘင္ အားျဖင့္ ထင္ရွားမျဖစ္ေပၚဘဲ အိပ္ေပ်ာ္ေနတဲ့ ကိေလသာမ်ိဳးကိုေခၚတယ္။ ပရိယု႒ာန ကိေလသာ-ဆိုတာဟာ ဒြါရႏွင့္အာရံု တိုက္ၾကံဳမိျပီး အတြင္းသႏၲာန္မွာ ထၾကြေသာင္းက်န္းလာတဲ့ ကိေလသာမ်ိဳးကို ေခၚတယ္။ အိပ္ေပ်ာ္ရာက ႏိုးလာတဲ့ ကိေလသာေပါ့။အဲဒီ ပရိယု႒ာန ကိေလသာက မိမိစိတ္အတြင္းမွာသာ ေသာင္းက်န္းထၾကြလာတာျဖစ္လို႔ အျပင္လူ အေနနဲ႔ သိပ္မသိသာဘူး။ အကဲခတ္ၾကည့္မွ သိသာတဲ့ ကိေလသာမ်ိဳးေပါ့။ ၀ီတိကၠမ ကိေလသာ-ဆိုတာက စိတ္အတြင္း ေသာင္းက်န္းရံုမကဘူး။ စိတ္မွာ မွီခိုတဲ့ ကိေလသာက စိတ္ကိုပါမက ခႏၶာကိုယ္ကိုပါ ႏိုင္ျပီး လြန္က်ဴးမိတဲ့ ကိေလသာမ်ိဴးျဖစ္တယ္။
ဒီကိေလသာသံုးမ်ိဳးဟာ ရုပ္အစဥ္ နာမ္အစဥ္မွာ ကိန္းေအာင္းတယ္’’လုိ႔ ေျပာသည္။

အေယာင္ေကာင္း

ျမတ္ဗုဒၶ၏တပည့္မ ေသာတာပန္ ဓနဥၥာနီ ပုေဏၰးမသည္ ခလုပ္တုိက္မိတုိင္း ေယာင္တတ္သည္။ အေယာင္ေကာင္းျဖစ္သည္၊ ခလုပ္တုိက္မိတုိင္း ‘‘နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ’’ ဟု ေယာင္ျပီး ဘုရာရွင္၏ဂုဏ္ေတာ္ကုိ ရွိခုိးျပီးရက္သား ျဖစ္သည္။ စာထဲမွာေတာ့ ဥဒါန္းက်ဴးသည္ဟုဆုိသည္။ ဥဒါန္းက်ဴးသည္ ျဖစ္ႏုိင္ပါလိမ့္မည္၊ ေယာင္ရမ္းျပီး ထြက္လာေသာ အာေမဋိတ္စကားသည္ ဤမွ်ေလာက္ ရွည္လိမ့္မည္မဟုတ္။ ရွည္သည္ တိုသည္ကား အေရးမၾကီး၊ ေယာင္ရမ္းသည္ဟု ဆုိလုိက္ၾကစုိ႔။

တခ်ိဳ႕က် ခါးကို ထိလုိက္တာနဲ႔ ‘‘ဗုေဒၶါ’’ဟု ေယာင္တတ္သည္၊ တခ်ိဳ႕က်ျပန္ေတာ့ မၾကားေကာင္းမနာသာ စကားထြက္လာသည္၊ တခ်ိဳ႕က် ပါးစပ္က အသံမထြက္ဘဲ လက္ျဖင့္ တခုခု လုပ္တတ္သည္၊ ေယာင္ျခင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးထဲမွ ဘုရားရွင္၏တပည့္မကေတာ့ အေယာင္ေကာင္းျဖစ္သည္၊ ကိုယ့္ရဲ့ အေလ့အထ၊ အေလ့က်င့္တစ္ခု ျဖစ္ဟန္တူသည္။

တေန႔ေတာ့ သူမသည္ မိစၦာဒိ႒ိ အယူရွိသူ သူမ၏ အမ်ိဳးသား ဘာရဒြါဇပုဏၰာရဲ့ ေရွ႕ေမွာက္မွာ ခလုပ္တုိက္မိျပီး ‘‘နေမာ တႆ ဘဂ၀ေတာ အရဟေတာ သမၼာသမၺဳဒၶႆ’’ ဟု ေယာင္ပါေလေတာ့သည္၊ နဂိုက ေဒါသအႏုသယ ဓာတ္ခံရွိေနသူ ဘာရဒြါဇပုဏၰာသည္ သူေတာ္ေကာင္းအသံတည္းဟုေသာ အာရုံေၾကာင့္ ပဋိဃ (ေဒါသ) ပရိယု႒ာန ကိေလသာ ထလာသည္။ ထို ပဋိဃ ပရိယု႒ာနမွ တဆင့္ ‘‘ဟဲ့ အယုတ္ေကာင္မ၊ ေခ်ာ္လဲတာနဲ ကတုံးစုတ္ကို တမ္းတရသလား’’ဆုိျပီး ဆဲဆုိျခင္းျဖင့္ ၀စီ-ႏႈတ္ျဖင့္ ၀ီတိကၠမကိေလသာ- လြန္က်ဴးပါေတာ့သည္။ သူေတာ္ေကာင္းေတြကေတာ့ ထုိကဲ့သုိ႔ အႏုသယကိေလသာ ပရိယု႒ာနကိေလသာမ်ား ရွိေနေပမဲ့ သတိအျမဲရွိကာ သီလျဖင့္ လြန္က်ဴးမႈ ၀ီတိကၠမကိေလသာ မျဖစ္ေအာင္ ထိန္းႏုိင္ၾကသည္။

ဘုရားတပည့္မ သာမာ၀တီ အမ်ိဳးသမီးသည္ သူ႔ကို ေခ်ာက္တြန္း (ဂုံးတုိက္)ေသာ မာဂ႑ီမိဘုရားအေပၚ၌၎၊ သူမကို အထင္လြဲျပီး သတ္မည္ၾကံေသာ ဥေတနဘုရင္ၾကီးအေပၚ၌၎ အမ်က္ေဒါသျဖင့္ မတုန္႔ျပန္ခဲ့။ တကယ္ဆုိ ေဒါသ (ပဋိဃာႏုသယ) ရွိေနေသးေသာ သာမာ၀တီသည္ သတိျဖင့္ သူ၏ ေဒါသကို ထိန္းထားႏုိင္ခဲ့သည္၊ သူ၏သီလျဖင့္ သူ႔အေပၚ က်ဴးလြန္ၾကေသာ သူတုိ႔အေပၚ ျပန္လည္ တုန္႔ျပန္ျခင္း (၀ီတိကၠမ) မျဖစ္ခဲ့။ ေဒါသျဖစ္စရာနဲ႕ ၾကံဳေတြ႔ေနတာေတာင္ ေဒါသပရိယု႒ာန-ေဒါထလာျခင္းမ်ိဳးကိုေတာင္ မျဖစ္ခဲ့၊ သူမ၏ ေမတၱာသမာဓိစြမ္းအားကို ထုိေဒါသအႏုသယက မလြန္ဆန္နိဳင္ခဲ။

(ကိေလသာ ျငိမ္းေအာင္)

ပဋိဃာအႏုသယပယ္ျပီးသူ

ပဋိဃာအႏုသယ (ေဒါသ)ကို ပယ္သတ္ျပီး ျဖစ္တဲ့ အနာဂါမ္ ရဟႏၱာမ်ားကေတာ့ သူ႔သႏၱာန္မွာ ကိန္းေနတဲ့ ေဒါသအႏုသယ မရွိေတာ့ေသာေၾကာင့္ ထုိ၏ပရိယု႒ာန ကိေလသာႏွင့္ ၀ီတိကၠမကိေလသာတုိ႔လဲ လုံး၀မရွိေတာ့ေပ။ တခါက လူေတြက သူတုိ႔ရဲ့ဆရာျဖစ္သူ အရွင္သာရိပုတၱရာအေၾကာင္းကုိ ခ်ီးမြမ္းေနၾကသည္။ ‘‘ငါတုိ႔ရဲ့ ဆရာက သည္းခံျခင္း ခႏၱီပါရမီႏွင့္ အလြန္ျပည့္စုံသည္၊ သူ႔ကို ဆဲဆုိ ရုိက္ႏွက္ ပါေသာ္လည္း နဲနဲေလးမွ အမ်က္မထြက္ ေဒါသမထြက္တတ္’’ ဟုသတည္း။ ထုိစကားကို ၾကားေသာ မိစၦာဒိ႒ိပုဏၰားသည္ သူတုိ႔ခ်ီးမြမ္းေနေသာစကား မွန္မမွန္ စမ္း သပ္လုိသည္၊ တခါေတာ့ အရွင္သာရိပုတၱရာသည္ ျမိဳ႕ထဲ ဆြမ္းခံၾကြစဥ္ ထုိမိစၦာဒိ႒ိပုဏၰားက ေနာက္က အသာေလးလိုက္ပါျပီး အရွင္ျမတ္၏ ေနာက္ေက်ာကို လက္သီးနဲ႔ အားကုန္လြဲ၍ ထုလုိက္ပါေတာ့သည္။ အရွင္ျမတ္ကေတာ့ ေဒါသ (ပဋိဃာႏုသယကိေလသာ) ကုိ လုံး၀ ပယ္သတ္ျပီး ျဖစ္ရကား ဘာျဖစ္တာပါလိမ့္ဟု ေတြးရုံကလြဲ၍ ဘာမွ ျပန္မေျပာ၊ လွည့္ေတာင္ မၾကည့္ဘဲ သြားလမ္းအတုိင္း သြားေလေတာ့သည္။ အထုခံရသူမွာ ဘာမွ မျဖစ္ေပမဲ့ ထုလုိက္ရတဲ့ ပုဏၰားမွာေတာ့ ခႏၶာကုိယ္တခုလုံး မေနႏုိင္ေအာင္ ပူေလာင္ေနေတာ့သည္၊ သူမွားသြားျပီဆုိတာ သိလုိက္ရေတာ့ မေနႏုိင္ေအာင္ စိတ္ထဲမွာ ပူေလာင္မႈျဖစ္ေနေတာ့သည္။ ေနာက္ဆုံး ၀န္ခ်ေတာင္းပန္သည္။

ပယ္ႏုိင္ျခင္း

ထုိကိေလသာ သုံးပါးကို အက်ဥ္းအားျဖင့္ သီလ သမာဓိ ပညာ ဟူေသာ သိကၡာ ၃ ပါးက ပယ္သည္၊ သီလသည္ လြန္က်ဴးမႈ ၀ီတိကၠမ ကိေလသာကို ထိန္းခ်ဳပ္ႏုိင္သည္၊ သမာဓိကေတာ့ ပရိယု႒နာ-ထၾကြလာမည့္ ကိေလာသာကို ထိန္းထားႏုိင္သည္၊ ပညာကေတာ့ ထုိ ကိန္းေနေသာ အႏုသယကိေလသာကို ပယ္သတ္ႏုိင္သျဖင့္ ၀ီတိကၠမႏွင့္ပရိယု႒ာနကိေလသာ ၂ မ်ိဳးလုံးကိုလည္း ပယ္သတ္ျပီးသား ျဖစ္သြားသည္။ ပညာဟူသည္ ၀ိပႆနာပညာႏွင့္ မဂ္ပညာကို ဆုိလုိသည္၊ မဂ္ပညာသည္ အျမစ္ျပတ္ ပယ္သတ္ႏုိင္သည္။

အပုိင္း (၂) တြင္ ဗုဒၶဘာသာ စစ္စစ္ အေၾကာင္း ဆက္လက္ေဖာ္ျပပါဦးမည္။

ေမးခြန္းမ်ား ေမးေပးအတြက္ အထူးေက်းဇူးတင္ပါသည္။
(ဓာတ္ပုံ အင္တာနက္)

ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ပါေစ
သီတဂူစတား
၆-၁၁-၂၀၁၁

Posted in: ေဆာင္းပါး