စာမိတ္ဆက္
စာေရးသူ အိႏၵိယေရာက္ေနသည္မွာ ၃ ႏွစ္နီးပါးရွိျပီ၊ ပူေနးျမိ႕ ပူေနးတကၠသုိလ္မွာ အမ္ေအ M.A တန္းတက္စဥ္က ၂ ႏွစ္၊ ယခု ဘုံေဘျမိဳ႕ ေစာမယေကာလိပ္တြင္ Ph.Dအတြက္ စာတမ္းေရးေနဆဲအခ်ိန္ ၁ ႏွစ္နီးပါး ေနခဲ့ျပီးျဖစ္သည္။ ဒီပါ၀လိေန႔မ်ားႏွင့္ ႏွစ္မ်ား ၃ ႏွစ္ၾကံဳခဲ့ေပမဲ့ ဒီပါ၀လိ သုိ႔မဟုတ္ ဒိ၀ါလိ ဆုိတာ ဘာမွန္းမသိခဲ့၊ အသံေယာင္မွားျပီး ေဒ၀ါလီ ဟုေခၚခဲ့၊ ဘဏ္ေတြ ကုမၸဏီေတြ အရႈံးေပၚ (bankruptcy) ေဒ၀ါလီခံ ဆုိတဲ့ အသံကို မွားျပီး အဓိပၸါယ္တူသည္ဟု ထင္ခဲ့သည္။ ေဒ၀ါလီခံဆုိသည္ ျမန္မာစကားလဲ ဘယ္က လာမွန္းမသိခဲ့။ တကယ္ေတာ့ ဒီပါ၀လိ သုိ႔မဟုတ္ ဒိ၀ါလိဆိုတာ ေဒ၀ါလီႏွင့္ လုံး၀ မတူျခားနားသည္။ စာေရးသူလဲ စိတ္ထဲမွာ မွတ္မွတ္ရရျဖစ္သြားေအာင္ ပို႔စ္တစ္ခု ေရးမယ္ဆုိျပီး စိတ္ကူးေနမိသည္။ မွတ္စုလဲ က်န္သြားေအာင္ဟု ရည္ရြယ္ျပီး ပုိ႔စ္တစ္ခု ျဖစ္သြားျခင္းျဖစ္သည္။
အိႏၵိယျပည္ၾကီးသည္ လူအမ်ိဳးမ်ိဳး ဇာတ္အဖုံဖုံရွိသည္အတြက္ နတ္ဘုရား god ေပါင္း ၁၀၀၀ ေက်ာ္ရွိသည္၊ ကိုးကြယ္မႈေပါင္းမ်ားစြာရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ဒီပါ၀လိေန႔ႏွင့္ပတ္သက္တဲ့ နတ္မ်ားအေၾကာင္းကား အလြန္က်ယ္၀န္းလွသည္၊ သုိ႔ေသာ္ ဤပုိ႔စ္၌ကား Happy Diwali အရိပ္အျမြက္မွ်ကိုသာ တင္ျပမည္ျဖစ္သည္။
ဒီပါ၀လိဟူသည္
ဒီပါ၀လီဆုိတဲ့ အမည္က အိႏၵိယက စခဲ့ေပမဲ့၊ ယခုအခါမွာ အိႏၵိယ၊ နီေပါ၊ သီရိလကၤာ၊ ျမန္မာ မေလးရွား၊ စကၤာပူ စတဲ့ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္အမ်ားစု ရွိရာ ႏုိင္ငံေတြမွာ အစုိးရရုံးေတြ ပိတ္ျပီး National Holiday အားလပ္ရက္အျဖစ္ သက္မွတ္ေပးၾကသည္။
ဒီပါ၀လိ ကို Diwali သုိ႔မဟုတ္ Divali လုိ႔ ေရးၾကတယ္၊ တခ်ိဳ႕ၾကျပန္ေတာ့ Deepavali မီးထြန္းပြဲ (festival of lights) ဟု ေခၚကာ တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ အသုံးျပဳၾကသည္။ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြရဲ့ အေရးပါတဲ့ ပြဲေတာ္မ်ားထဲက တစ္ပြဲျဖစ္သည္။ ဆန္စခရစ္ သုိ႔မဟုတ္ ပါဠိအလုိအရ ဒီပါ၀လိ(ဒီပ+အာ၀လိ) ဒီပ-ဆီမီး၊ အာ၀လိ အစဥ္အတန္း ( row of lamps) ဟု ဘာသာျပန္သည္။ ေကာင္းမႈေတြက မေကာင္းမႈေတြကို ေအာင္ႏုိင္တဲ့ အထိမ္းအမွတ္အေနနဲ႔ ဆီကို မီးထြန္းရာမွာ အသုံးျပဳတာျဖစ္ပါတယ္။ ဒီပါ၀လိေန႔မွာ ပြဲေတာ္ပါ၀င္သူေတြက ေရာင္စုံအ၀တ္စံုမ်ား၀တ္ဆင္ၾကသည္၊ မိထားေခၚ မုန္႔မ်ားကို တစ္ေယာက္နဲ႔ တစ္ေယာက္ ေပးကမ္းၾကသည္။ ျမန္မာျပည္ သီတင္းကြ်တ္ပြဲေတာ္မွာလုိပဲ ပြဲရက္မတုိင္မီကထဲက ေရာင္စုံမီးေတြ ထြန္းေနၾကပါျပီ၊ ေစ်းဆုိင္ေတြမွာလဲ ေရာင္စုံမီးလုံး ပုံစံအမ်ိဳးနဲ႔ ေရာင္းခ်ေနပါျပီ။ အထူးသျဖင့္ ဒီပါ၀လိေန႔မ်ားအတြင္း ေစ်းႏႈံးခ်၍ ေရာင္းျခင္းလည္းပါသည္။
ပြဲရက္ကုိေတာ့ ေအာက္တိုဘာႏွင့္ ႏုိ၀င္ဘာအၾကားမွာ ျပဳလုပ္ေလ့ရွိတယ္။ ဟိႏၵဴဘာသာ၀င္ေတြ အတြက္ကေတာ့ တစ္ႏွစ္မွာ အေရးပါဆုံးပြဲဆုိရင္ မမွားပါဘူး။ မိသားစုလုိက္ပဲ ျဖစ္ျဖစ္၊ အစုလုိက္ အဖြဲ႕လုိက္ပဲျဖစ္ျဖစ္၊ ရပ္ကြက္လုိက္ပဲ အျဖစ္ျဖစ္ ရုိးရာအက ပြဲမ်ားျဖင့္ က်င္းပၾကတယ္။ အခုဆုိရင္ ဘုံေဘတစ္ျမိဳ႕လုံးလည္းပဲ ေျဗာက္သံတုိ႔ျဖင့္ တအုံးအုံး ဆူညံလ်က္ရွိသည္၊ ေရာင္စုံမီးပန္းတုိ႕ျဖင့္လည္း လွပေနသည္။
ဒီပါ၀လီ ၅ရက္ဆက္တုိက္ ပြဲေတာ္မ်ား
ပထမဆုံးရက္ (ေအာက္တုိဘာ ၂၅)
ပထမဆုံးရက္မွာ Dhanteras ေခၚ အိႏၵိယစီးပြားေရးအဖြဲ႕ေတြရဲ့ ဘ႑ာေရးႏွစ္ (financial-year) အတြက္ အိႏၵိယေျမာက္ပုိင္းမွာ က်င္းပေလ့ရွိတယ္။ Dhan+teras= dhan ဆုိတာ wealth စီးပြားေရးကိုဆုိလုိသည္။ Dhantrayodashi သုိ႔မဟုတ္ Dhanvantari Triodasi ဟုလဲ ေခၚၾကသည္။ လာဘ္ေကာင္ျဖစ္တဲ့ ဇီးကြက္ရုပ္ပုံသဏၭာန္ နတ္ရုပ္ကို စီးပြားေရးေကာင္းရန္အတြက္ ပူေဇာ္ၾကတဲ့ေန႔ျဖစ္သည္။
ထုိေန႔သည္ မဂၤလာရွိေသာေန႔ မဂၤလာက်ေရာက္ေသာေန႔ဟု အိႏၵိယျပကၡဒိန္မ်ားတြင္ ေဖာ္ျပသည္။ အဲဒီရက္ကုိ လမုိက္ရက္မ်ား (စျႏၵမာသ) (Thirteenth Lunarday of Karishna paksha=Dark fortnight) ဟု ေခၚသည္။ ေအာက္တုိဘာႏွင့္ ႏုိ၀င္ဘာအၾကား သီတင္းႏွစ္ပတ္။
ျမန္မာျပည္မွာလဲ ဇီးကြက္ရုပ္ကို တြင္တြင္က်ယ္က်ယ္ လုပ္ေရာင္းေနသည္၊ အိမ္ေတြမွာလဲ စြဲခ်ိတ္ထားသည္ကို ေတြ႔ရသည္၊ လာဘ္ေခၚ ဇီးကြက္ရုပ္ပဲထင္ပါသည္၊ အိႏၵိယဓေလ့ လႊြမ္းမုိးခံရျခင္းျဖစ္သည္။ ျမန္မာျပည္မွာ အိႏၵိယ အေခၚအေ၀ၚ အသုံးအႏႈံးေတြ ဓေလ့ေတြ ရုိးရာေတြ မ်ားစြာရွိေနသည္ကို ေတြ႔ရသည္။
ဒုတိယေန႔ (ေအာက္တုိဘာ ၂၆)
ဒုတိယေန႔မွာေတာ့ Naraka Chanturadasi ေန႔ျဖစ္တယ္။ Krishna ဘုရားႏွင့္ သူ႔ဇနီး Satyabhama တုိ႔က Naraka ဆုိတဲ့ မေကာင္းဆုိး၀ါးနတ္ကို ႏွိမ္နင္းႏုိင္တဲ့ေန႔ျဖစ္သည္။ ေအာင္ေတာ္မူေန႔ဟု ေခၚသည္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ ‘‘ျမတ္ဗုဒၶသည္ ကဆုန္လျပည့္ေန႔မွာ ဘုရားျဖစ္သည္၊ မာရ္ငါးပါးကို ေအာင္ေတာ္မူသည္တြက္ ကဆုန္လသည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ ေအာင္နကၡတ္ ေအာင္ေန႔ ေအာင္လ ေအာင္ႏွစ္’’ဟု ယုံၾကည္ၾကသည္။
တတိယေန႔(ေအာက္တုိဘာ ၂၇)
တတိယေန႔မွာ လက္ခ္ရွမိ (Lakshmi) စီးပြားေရးႏွင့္ဆုိင္ေသာ နတ္မကို ပူေဇာ္ၾကတယ္၊ သူ႔မကိုပူေဇာ္သူေတြကို လုိအင္ဆႏၵျပည့္၀ေစတယ္၊ ဂ်ိန္းဘာသာ၀င္ေတြမွာလဲ မဟာလက္ခ္ရွမိ (mahalakshmi) ဆိုတာရွိတယ္၊ သူကေတာ့ ကံေကာင္းျခင္းမ်ားကို သယ္ေဆာင္လာတယ္လုိ႔ ဂ်ိန္းဘာသာ၀င္ေတြက ယုံၾကည္ၾကတယ္။ သူ႔ကုိ ယုံၾကည္သူေတြကိုလဲ စီးပြားေရး ေငြေရးေၾကးေရးစတဲ့ အရာရာနဲ႕ ပတ္သက္ျပီး စုိးရိမ္မႈေတြ မရွိရေလေအာင္ ကာကြယ္ေစာင့္ေရွာက္ေပးတယ္လုိ႔ ယုံၾကည္ထားၾကတယ္။
lakshmi နတ္မပုံ
Lakshmi ဆုိတဲ့စကားလုံးသည္ LakS ဆုိတဲ့ ပုံစံကေနဆင္းသက္လာတာျဖစ္သည္၊ အဓိပၸါယ္မွာ ကာကြယ္ေစာင႔္ေရွာက္ျခင္း Rakkha (ရကၡ) ဟုဆိုသည္။ ေ၀ဒက်မ္းမွာေတာ့ မဟာလက္ခ္ရွမိ (mahalakshmi) လူသားေတြရဲ့ ဘ၀ကို ျမွင့္တင္ေပးေရး ရည္ရြယ္ခ်က္ ဦးတည္ခ်က္ရွိတဲ့ သူတစ္ေယာက္ဟု ယုံၾကည္လက္ခံၾကသည္။ ဂုဏ္ေတာ္ ၆ ပါးႏွင့္ျပည့္စုံတယ္လုိ႔ ယူဆၾကသည္၊ သူနဲ႔ပတ္သက္ျပီး ယုံၾကည္ခ်က္မ်ားစြာရွိေနေသးသည္။ ထုိထုိဆိုခဲ့ေသာ အေၾကာင္းေၾကာင့္ ထုိနတ္မကို ထုိေန႔မွာ ပူေဇာ္ၾကသည္တဲ့။
ဒီပါ၀လီေန႔မွာပဲ အမ၀သွ် (amavasya) ကလဲ ‘‘နတ္သမီးလူပုကေလး ၀င္စားတဲ့ ဗိသွ်ႏူးနတ္က Bali ကို ႏွင္ထုတ္ျပီး သူ႔ကို Patala ေခၚတဲ့ အသုရာျပည္သုိ႔ ႏွင္ထုတ္သည္ဟု ဆုိထားသည္။
Bali နတ္ပုံ
စတုတၳေန႔ (ေအာက္တုိဘာ ၂၈)
စတုတၳေန႔မွာေတာ့ အထက္မွာ ျပဆုိထားတဲ့ အသုရာနတ္မင္းရဲ့ အလုပ္ေကြ်း့ Baliက ေျမေအာက္ရွိ ဘုံ ၇ ခုတုိ႔မွ အနိမ့္ဆုံးဘုံျဖစ္တဲ့ Patala ေခၚတဲ့ နဂါးဘုံ သြားျပီး ေနရာအသစ္ ယူသူျဖစ္သည္။ မေကာင္းဆုိး၀ါးေတြ ဘီလူးေတြ ေျမြလုိလူသားေတြ နဂါးေတြသည္ ထုိ Patala ဘုံမွာ ေနၾကသည္။ ဟိႏၵဴဘာသာအရ Heaven ေခၚေကာင္းကင္ဘုံႏွင့္ ပထ၀ီ ေအာက္ရွိ Patala ဘုံဟု ၂မ်ိဳးရွိသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ စတုတၳေန႔မွာ Bali ေျမေအာက္သြားတဲ့ေန႔ဟု သက္မွတ္၍ ေပ်ာ္ပြဲရႊင္ပြဲမ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ေျမေအာက္ရွိဘုံသားမ်ားကို ပူေဇာ္ျခင္းမ်ိဳးျဖစ္ဟန္တူသည္။
ပဥၥမေန႔ (ေအာက္တုိဘာ ၂၉)
ငါးရက္ေျမာက္ေန႔ကိုေတာ့ ယာမ ဒြိတိယ (Yama Dvitiya) ေခၚ Bhai Dooj အတြက္ ရည္ညႊန္းသည္။ အဲဒီေန႔မွာပဲ အစ္မ ညီမေတြကို အေ၀းေရာက္ေနတဲ့ သူတုိ႔ရဲ့ အကို ေမာင္ေတြကို အိမ္ကို ဖိတ္မန္ၾကတယ္။ လက္ေဆာင္ေပးၾကတယ္။
ဂ်ိန္းဘာသာ၀င္ေတြအတြက္ကေတာ့ အဲဒီဒီပါ၀လိေန႔သည္ သူတုိ႔ရဲ့ဘုရား မဟာ၀ီရ ေမာကၡ သုိ႔မဟုတ္ နိဗၺာန္ကို ရရွိတဲ့ေန႔ဟု အသိမွတ္ျပဳၾကသည္။
ဟိႏၵဴဘာသာအရ ဒီပါ၀လိ၏ေနာက္ခံသမုိင္းႏွင့္ ေဒသအလုိက္ ပြဲေတာ္ရက္မ်ားမွာ နတ္ဘုရားမ်ားကို ပူေဇာ္ျခင္း၊ မီးထြန္းျခင္း၊ sweet ေခၚ အခ်ိဳမုန္႔မ်ား မတူထူးျခားစြာ ျပဳလုပ္ၾကေပမဲ့ အဓိက လုိရင္းအဓိပၸါယ္ကေတာ့ ‘‘အတၱမ’’ (The Inner Light) ႏွင့္ အရာအားလုံးေပၚမွာ တည္ရွိေနတဲ့ ျဗဟၼာ တုိ႔ကို ေက်နပ္ေစဖုိ႔ႏွင့္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစဖုိ႔ပဲ ျဖစ္သည္။
ဗုဒၶဘာသာ၀င္ေတြကေတာ့ အတၱႏွင့္ ျဗဟၼာကို လက္မခံ။ ယခုလုိ သီတင္းကြ်တ္လမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ တျခား လေတြမွာပဲ ျဖစ္ျဖစ္ ေအးျငိမ္းေတာ္မူေသာ ဘုရားရွင္ကို အာရုံျပဳျပီး ေကာင္းမႈျပဳေနေသာ သူေတာ္စင္တုိ႔သည္ ကိုယ္သႏၱာန္မွာ ေလာဘ ေဒါသ ေမာဟ စတဲ့ အကုသုိလ္အပူေတြ ျငိမ္းေအးျခင္း ရသကို ခံစားၾကသည္။ ဓမၼရသ ဓမၼပီတိကို သေဘာက် ႏွစ္ျခိဳက္ၾကသည္။
ျမန္မာဆီမီးထြန္းပြဲေတာ္
ဒီပါ၀လိပြဲေတာ္မ်ားကဲ့သုိ႔ စာေရးသူတုိ႔ျမန္မာႏုိင္ငံမွာေတာ့ သီတင္းကြ်တ္လျပည့္ေန႔သည္ ဘုရားရွင္က ၀ါတြင္း၃လပတ္လုံး သူ၏မယ္ေတာ္ျဖစ္ခဲ့ေသာ သႏၱဳသိတနတ္သားကို အဘိဓမၼာတရားေတာ္မ်ားကို ေဟာျပီးအျပန္မွာ ဂုဏ္ျပဳပူေဇာ္တဲ့အေနနဲ႔ ဆီမီးပူေဇာ္ၾကသည္၊ ဘုရားရွင္က သူ၏မယ္ေတာ္ကို ေက်းဇူးဆပ္ျခင္းကို အာရုံျပဳျပီး မိဘေတြကို ကန္ေတာ့ၾကျခင္း၊ အသက္ၾကီး ရြယ္အုိမ်ားကို သန္႔ရွင္းေရးလုပ္ေပးျခင္း၊ ကန္ေတာ့ျခင္းစတဲ့ ဂါရ၀ နိ၀ါတ ပူဇာ မဂၤလာေတြ လုပ္တဲ့အျပင္ ဘုန္းေတာ္ၾကီးေက်ာင္းေတြမွာ သြားျပီး အလွဴအဒါန္းလုပ္ျခင္းႏွင့္ ဥပုသ္သီလေစာင့္ျခင္းစတဲ့ အထူးကုသုိလ္မ်ား ျပဳလုပ္ၾကသည္။ ဤကား သီတင္းကြ်တ္ပြဲ သို႔မဟုတ္ ဒီပါ၀လိပြဲေတာ္မ်ား၏ ဟန္မ်ားျဖစ္သည္။
(ေပ်ာ္ရႊင္စရာ ဒိ၀ါလိေန႔ရက္မ်ားမွာ- ေအာက္တိုဘာ ၂၅-၂၆-၂၇-၂၈-၂၉ ငါးရက္ျဖစ္သည္။)
စာေရးသူတုိ႔ျပည္ပေက်ာင္းသားမ်ားကုိလည္း ဘုံေဘတကၠသိုလ္ ဌာနတစ္ခုက ၂၉ ရက္ ဒိ၀ါလိေနာက္ဆုံးရက္ Happy Divali ပြဲေတာ္က်င္းပမည္ ျဖစ္ပါ၍ ပါ၀င္ဆင္ႏြဲရန္ ဖိတ္ထားသည္၊ ဗဟုသုတအျဖစ္ တက္ေရာက္ပါဦးမည္။
အိႏၵိယေရာက္တုန္း ေရာက္ခုိက္ အိႏၵိယရဲ့ အေရးပါတဲ့ ရုိးရာဓေလ့ တေစ့တေစာင္းကို ဗဟုသုတအျဖစ္ ေလ့လာစုစည္းျပီး တင္ျပလုိက္ပါသည္။
Happy Divali Days! ေပ်ာ္ရႊင္ေသာ ဒိ၀ါလိေန႔မ်ား ျဖစ္ၾကပါေစ။
ရႊင္လန္းခ်မ္းေျမ့ပါေစ
သီတဂူစတား
၂၀-၁၀-၂၀၁၁
`အနုမောဒနာ သြဝါဒ´ တရားတော်(၃)
4 years ago
3 comments:
Thank you very much for your detail sharing. It looks valuable for those who interested in relegious affairs.
Thanks for sharing , it gives me a lot of knowledge on Dawali.
Be happy and healthy.
Thanks for your sharing. Now I notice that the detail of Dawali !!!
With regards,
Jinthee
Post a Comment